تاریخ شب آرزوها ۱۴۰۰ | تاریخ لیله الرغائب چه روزی است؟

علّت این که این شب را لیله الرغائب (در میان مردم معروف به شب آرزوها) می‌گویند این است که این شب از نظر شیعه یکی از شبهایی است که نزد خداوند از فضیلت خاصّی برخوردار است و در روایات اهل بیت علیهم السلام بر پاسداشت آن شب تأکید زیادی شده است.

به عنوان مثال در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در فضیلت این شب نقل شده است که حضرت فرمود: از شب جمعه اول ماه رجب غفلت نکنید همانا آن شب شبی است که ملائکه آن شب را لیله الرغائب می‌نامند و در آن شب وقتی یک سوم شب گذشت هیچ ملکی در آسمان و زمین باقی نمی‌ماند مگر این که در کعبه و حوالی آن جمع می‌شوند و خداوند خطاب به آن‌ها می‌فرماید: ای ملائکه من؛ هر چه در دل دارید از من بخواهید و ملائکه می‌گویند: ای خدای ما حاجت ما از تو این است که روزه گیرندگان ماه رجب را ببخشی و خداوند در جواب آن‌ها می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

در روایت لیله الرغائب آمده است نخستین پنج‌شنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بعد از نماز عشاء تا قبل از نیمه شب، دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود و پس از نماز هفتاد بار ذکر «اَللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحمّدٍ النَّبّیِّ الاُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ» گفته می‌شود.

پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر «سُبّوحٌ قُدّوسٌ رَبُّ المَلائِکَهِ وَ الّروحِ»، و پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِیُّ الْاَعْظَمُ» گفته می‌شود. همچنین نمازگزار باید دوباره به سجده برود و هفتاد مرتبه ذکر «سُبّوحٌ قُدّوس رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرّوحِ» بگوید و سپس می‌تواند حاجت خود را از خدا بخواهد.

جمعی از عالمان شیعه و سنی، روایت مذکور را جعلی دانسته‌اند. گروهی از فقها انجام اعمال لیله الرغائب را به امید مطلوبیت جایز می‌دانند.

قدیمی‌ترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به محمد بن عباس خوارزمی است. البته درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلاف‌نظر وجود دارد. سید بن طاووس نیز گفته است که این روایت را از برخی کتاب‌های علمای شیعه نقل می‌کند؛ با این حال سندی برای این حدیث ذکر نکرده است.

معنای لغوی لیله الرغائب

لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است. بنابراین «لیله الرغائب» هم می‌تواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم می‌تواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است.

پیام‌ها و متن‌های بسیاری در وصف این شب نوشته شده است. از اشعار زیبا تحت عنوان شعر شب آرزوها گرفته تا دلنوشته شب آرزوها و … هر کس به طریقی می‌تواند در این شب دلش را به خدای خویش وصل نمایید. یکی با خواندن نماز و دیگری با نوشتن متن شب آرزوها. پروردگار بلند مرتبه صدای بندگانش را به هر طریقی می‌شنود و بر دردهای آنان آگاه است.