چرا سواد رسانه؟

کسب اطلاعات و دریافت آگاهی از وقایع و اتفاقات هر جامعه‌ای، یکی از نیازهای مبرم و ضروری مردم آن جامعه است. در هر دوره‌ای مردم از طریق روش‌های مختلفی اطلاعات لازم را کسب می‌کنند. مثلا در یک زمان حرفها زبان به زبان‌ می‌چرخید و یا از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر سرایت می‌کرد.

در دوره‌ی دیگر گفت وگوها از طریق کتاب و روزنامه منتشر می‌شد و به دست مردم می‌رسید، اما امروز که در زمان تکنولوژی هستیم این فضای مجازی است که‌ نقش رسانه را دارد و می‌تواند باعث انتقال اطلاعات ‌و آگاهی‌ها در یک جامعه گردد.

حالا که به‌ استفاده از این فضا، نیاز مبرم و اجتناب ناپذیر داریم، ضروری است که‌ نحوه‌ی استفاده از آن را بیاموزیم تا در تله‌ی شیاطین و منحرفان این فضاها نیفتیم.

اولین گام برای کسب سواد رسانه موضوع آموزش است؛ هم والدین و هم فرزندان هر دو در استفاده از فضای مجازی نیازمند آموزش هستند.

آموزش والدین و همچنین فرزندان می‌تواند از طریق شبکه‌ها و فضاهای آموزشی (مدارس، دانشگاه، و… ) و همچنین از طریق خود رسانه‌ها (روزنامه‌ها، تلویزیون  فضای مجازی و …) صورت پذیرد.

در حال حاضر کودکان و نوجوانان ما بیشتر وقت خود را در فضای مجازی صرف می‌کنند، ‌علاوه بر این برخی از این کودکان و نوجوانان والدین شاغل دارند و در خانه تنها هستند و همین تنهایی باعث می شود که بیشتر سراغ فضای مجازی بروند.

استفاده‌ی بیش از حد از فضای مجازی بر روی سیستم اعصاب و روان بچه‌ها تبعاتی دارد و باعث ایجاد اختلالات روانی مثل بی‌قراری، زودرنجی، پرخاشگری و حواس پرتی می‌شود؛ البته این فضا نیاز به کنترل و نظارت مستمر دارد.

طبیعتا ما والدین با دور کردن و منع فرزندان خود از فضای مجازی راه به جایی نخواهیم برد. بنابراین به والدین توصیه می‌شود حضور در فضای مجازی را برای فرزندان خود اولویت بندی کنند، یعنی در کنار این فضا زمینه‌ی تحرک و فعالیت‌های ورزشی را برای آنها ایجاد کنند. والدین بدانند اگر استفاده ازاین فضا مدیریت نشود آسیب‌ها بیشتر و شرایط کنترل سخت‌تر خواهد شد.

برخی از والدین نیز خودشان غرق در این فضا شده‌اند و چه بسا همین امر منجر به غفلت از فرزندانشان شده است، بنابراین نیاز به آموزش برای‌ این دسته از والدین امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

 قطعاً اگر در زمینه‌ی سواد رسانه برنامه‌ ریزی دقیقی نشود، عوارض و مشکلات بیشتری پیش خواهد آمد.

بر والدین لازم است برای آموزش سواد رسانه‌ای همت و وقت بیشتری بگذارند و این قضیه را جدی بگیرند و با مطالعه‌ی مقالات و کتب با موضوع سواد رسانه‌ای، دانش خود را افزایش دهند و با صبوری، استفاده از این فضای خطرآفرین را به فرزندان خویش بیاموزند.

در موضوع آموزش همانگونه‌ که در کسب سواد عادی، هر دانش آموز مجبور است از مراحل پایین‌تر آموزش ببیند، تا کم کم به مراحل بالاتر برسد، برای کسب سواد رسانه نیز والدین و فرزندان باید از مراحل پایین و ابتدایی آموزش را شروع کنند و آموزش ببینند تا کم کم و با گذشت زمان به مراحل بالای آموزش برسند.

 یکی از فوائد سواد رسانه این است که مخاطبین رسانه نسبت به‌ محتوایی که توسط رسانه ارائه می‌شود، حساس می‌شوند و محتوای  دریافتی را به خوبی نقد می‌کنند، چنانکه خداوند در قرآن می‌فرماید: اگر برای شما خبری را آوردند، راجع به آن جستجو کنید و خبر را انتشار ندهید تا از صحت‌ صدق و کذب آن باخبر شوید. (حجرات ۶) ‌بنابراین کسانی که به سواد رسانه مجهز می‌شوند پیام‌های دریافتی را بخوبی مورد تحقیق و بررسی قرار می‌دهند و فریب هر پیامی را نمی‌خورند و به دام هر تفکری نمی‌افتند.

مهمترین عامل آسیب‌های فضای مجازی ضعف مدیریتی است. این فضای پر از خطر به دلیل عدم‌ برنامه ریزی صحیح از سوی مدیران و مسئولان و نساختن محتوای صحیح برای فرزندان مشکلاتی را در پی دارد، در وضعیت حاضر نیاز به بسیج عمومی از سوی دستگاه‌های اجرایی مثل وزارت علوم، وزارت ارتباطات، وزارت ارشاد و آموزش و پرورش هستیم تا با برنامه‌ ریزی صحیح، آسیب‌های فضای مجازی را کاهش دهیم.

حال انتخاب با ما است که با دیدی باز و آگاهی کامل از فضای رسانه استفاده ببریم یا اینکه بدون‌ سواد رسانه دچار انحراف و مشکلات عدیده‌ی آن شویم!؟

مهری یزدان پناه

عضو گروه نویسندگی صریر وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان