شهید بزرگ حماسه عاشورا، فرزند سیدالشهداست

چگونه می‌توانیم از شخصیت علی اکبر (ع) به عنوان یک الگو برای جوانان امروز استفاده کنیم؟

یکی از بارزترین نمونه‌های کمال و اسوه‌های پاکی و مردانگی، حضرت «علی اکبر (علیه السلام)» شهید بزرگ حماسه عاشورا و فرزند بافضیلت سیدالشهدا (علیه السلام) است. سزاوار است که از رهگذر آشنایی با شخصیت و ویژگی‌های این جوان برومند و رشید و با صلابت، از او درس جوان‌مردی و مقاومت و ایمان و ادب بیاموزیم و نسلی را تربیت کنیم که پویای راه نورانی آن شهید باشد.

تربیت شایسته امام حسین (علیه السلام) سبب شد تا علی اکبر به بهترین صفات کمال آراسته شود. عواملی همچون: اصالت خانوادگی، تربیت و وراثت، کسب علم و فضایل که از عناصر تشکیل دهنده شخصیت هر کس است، در وجود و زندگی او فراهم بود. خلق و خوی او و رفتار و حرکات و ادب و متانتش در حد اعلای برجستگی و درخشندگی بود؛ آن‌گونه که گفته و نوشته‌اند، رفتارش حرکات و رفتار پیامبر خداصلی الله علیه وآله را در ذهن‌ها زنده می‌کرد. حضرت علی اکبر شاخه‌ای از آن شجره طیبه و ریشه پاک بود و وارث همه خوبی‌های خاندان عصمت و طهارت به شمار می‌رفت.

جوانان در تمام طول دوران تاریخ بشریت جلودار مهم‌ترین جریانات سیاسی و اجتماعی بودند. هواداران انبیاء از جوانان بودند. در صدر اسلام دشوارترین مأموریت‌ها از سوی پیامبر(ص‌) بر دوش جوانان سپرده می‌شد. حضرت به‌قدری به جوان‌گرایی اهمیت می‌داد که گاهی سابقه‌داران به اعتراض می‌پرداختند. در یکی از نبردها آن زمانی که پیامبر(ص) در بستر بیماری قرار داشت، یک جوان ۱۸ساله را به‌عنوان فرمانده انتخاب کردند.

پیامبر(ص) پیش از هجرت به مدینه، جوانی به‌نام «مُصعب» را مسئول تبلیغ اسلام در مدینه کرد. او از خانواده‌ای بسیار مرفّه بود که در مکه و دور از چشم بستگان به حضرت ایمان آورد. والدین او تمام امکاناتش را گرفتند. او نزد پیامبر اکرم آمد و وفاداری خود را به‌اثبات رساند و در جنگ احد به مقام رفیع شهادت رسید.

از این جهت ما باید نسبت به سرمایه‌گذاری روی جوانان اهتمام بیشتری در نظام داشته باشیم. امام صادق(ع) درباره اهمیت دادن به جوان فرمود: «عَلَیکَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلی کُلِّ خَیرٍ»؛ جوانان را دریاب، زیرا که آنان سریع‌تر به کارهای خیر روی می‌آورند.

_روز جوان چه اهمیتی دارد و به نظر شما جوانان امروز باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟

در زبان عربی برای جوانی دو واژه به‌کار می‌رود: شابّ و فتا (فتی)؛ اولی به‌معنای طراوت و شادابی و دومی به‌معنای حرارت و شکوفایی. از نظر رهبران اسلام کسی که واجد این مقولات باشد، جوان محسوب می‌شود.

عوامل شکوفایی و شادابی را باید در جامعه‌مان توسعه دهیم؛ جوان امروز باید با طراوت و شادابی زندگی کند تا استعدادهای نهفته در او شکوفا شود. زمین بِکری که دست‌نخورده باقی بماند، هیچ گاه میوه نمی‌دهد، اما اگر باغبانی بالا سر آن باشد، آن درختان شکوفه و برگ و میوه می‌دهند.

عوامل شکوفایی یکی آگاهی است. دنیا، دنیای علم و آگاهی است؛ لذا جوانان باید سرشار از معلومات صحیح و دقیق باشند و خود را از جهل برهانند و هر تحلیلی را به‌سادگی قبول نکنند.

امام صادق(ع) می فرمایند: «لَسْتُ أُحِبُّ أَنْ أَرَی الشَّابَّ مِنْکُمْ إِلَّا غَادِیاً فِی‏ حَالَیْنِ‏: إِمَّا عَالِماً أَوْ مُتَعَلِّماً، فَإِنْ لَمْ‌یَفْعَلْ فَرَّطَ، فَإِنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ، وَ إِنْ ضَیَّعَ أَثِمَ، وَ إِنْ أَثِمَ سَکَنَ النَّارَ، وَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِالْحَقِّ؛ دوست دارم جوانان شما را جز در دو حالت نببینم: دانشمند یا دانشجو. اگر (جوانی) چنین نکند، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد، تباه کرده و اگر تباه شد، گناه کرده است و اگر گناه کند، سوگند به آن که محمد(ص) را به‌حق برانگیخت، دوزخ جایگاه او خواهد شد».

دوم، عبادت و بندگی خداست. در روایت آمده؛ خداوند وقتی جوانی را در حال عبادت می‌بیند، به فرشتگان نسبت به بنده‌اش مباهات و افتخار می‌کند. پیامبر(ص) در این باره فرمود: «خداوند بزرگ، به جوان عبادت‌پیشه نزد فرشتگان افتخار می‌کند، در حالی که می‌فرماید: «بنده‌ام را بنگرید؛ برای من خواسته‌های نفس خود را کنار گذاشته است».

سومین عامل شکوفایی جوانان، انتخاب دوست مناسب است. دوستان خوب نقش مهمی در شناساندن استعدادهای نهفته ما دارند. همچنین باید از دوستان نااهل پرهیز کنیم، چرا که رفاقت با چنین افرادی باعث هدر رفتن وقت می‌شود، حتی خداوند در آیه ۲۸ سوره فرقان یکی از عوامل بدعاقبتی انسان ظالم را گرفتن دوست نااهل معرفی می‌کند و می‌فرماید: «یاوَیْلَتی‏ لَیْتَنی‏ لَمْ‌أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلاً»؛ (انسان ظالم می‌گوید) ای‌وای، کاش من فلانی را [که سبب بدبختی من شد] به‌دوستی نمی‏‌گرفتم‏.

عامل چهارم، ورزش، تندرستی و تحرک بدنی است. همچنان که قول مشهوری است که می‌گوید عقل سالم در بدن سالم است. ورزش تأثیر مثبتی بر روان انسان دارد و عامل محرکی برای فعالیت‌های روزمره محسوب می‌شود، همچنین افکار و روحیات منفی را از انسان پس می‌زند. این اثرگذاری در بالاترین حد خود در جوانان جلوه می‌کند.

_یکی از ویژگی های برجسته حضرت علی اکبر(ع) شجاعت ایشان است، در این مورد توضیح بفرمایید.

وقتی کاروان امام حسین(ع)‌ از مکه بیرون آمد امام(ع) آیه استرجاع یعنی «إِنَّا لِلَّهِ‏ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُون‏» را خواند. حضرت علی اکبر(ع)‌ از امام(ع) پرسید “چرا این آیه را می‌خوانید؟”، امام(ع) فرمود: “الآن به خواب رفته بودم، یک سواره را دیدم می‌گفت: «این قوم حرکت می‌‏کنند و مرگ هم قصد آنها را دارد»؛ از خواب بیدار شدم، دانستم که گفته او متوجه ما و مرگ در تعقیب ماست؛ «الْقَوْمُ یَسِیرُونَ وَ الْمَنَایَا تَصِیرُ» إِلَیْهِمْ فَعَلِمْتُ أَنَّهَا أَنْفُسُنَا نُعِیَتْ إِلَیْنَا.

حضرت علی اکبر(ع) گفت “همواره از گزند روزگار در امان باشید، مگر ما برحق نیستیم؟”، فرمود “بله سوگند به کسی که بازگشت همگان به‌سوی اوست، ما برحقیم”. حضرت علی اکبر(ع) گفت: “بعد از اینکه ما برحقیم چه بیمی از مرگ داریم”. جوان امروزی نباید در مسیر حق از کسی بترسد.

این‌که علی اکبر(ع)‌ خطاب به امامش گفت: «بعد از اینکه ما برحقیم چه بیمی از مرگ داریم» باید الگوی جوان امروزی باشد، یعنی جوان باید در مسیر حق نترس و شجاع باشد. در حال حاضر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها ما را تهدید می‌کنند. جوانِ علی‌اکبری، جوانی است که از دشمن و تهدیدات او نمی‌ترسد و به مبانی ایمانی خود اعتقاد راسخ دارد. این‌چنین انسانی اگر با مرگ هم مواجه شود، آن را پلی به‌سوی سعادت ابدی می‌داند. او شهادت را یکی از عالی‌ترین ارزش‌های دینی می‌داند که بدون آن، نمی‌توان به‌سوی جامعه آرمانی حرکت کرد.

امروز امت اسلامی همچون علی اکبر(ع) نیازمند جوان‌هایی بصیر، آگاه، نترس و شجاع است، هم نترسند و هم صحیح عمل کنند، دشمن را به‌خروش بیاورند و آن‌ها را مأیوس کنند. حضرت علی اکبر(ع) در همراهی با کاروان امام حسین(ع) با بصیرت و در روز عاشورا با شجاعت عمل کرد.

از این جهت امام حسین(ع) در تشویق فرزندش فرمود: خدا به تو پاداش دهد بهترین پاداشی که فرزند را از پدرش عنایت می‌‏فرماید؛ «فَإِنَّنَا إِذاً لَانُبَالِی أَنْ نَمُوتَ‏ مُحِقِّینَ‏ فَقَالَ لَهُ الْحُسَیْنُ(ع) جَزَاکَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ خَیْرَ مَا جَزَی وَلَداً عَنْ وَالِدِهِ».

مقابل شجاعت، ترس است. فرد ترسو دارای چشم‌انداز روشن نیست چرا که همواره از آینده ترس دارد، نسبت به چالش‌های پیرامون خود هراس دارد. در آن زمان اگر ابن‌زیاد و یزید ملعون با تهدید و ایجاد ترس در دل کوفیان، آن‌ها را نسبت به تعهدشان درباره امام حسین(ع)‌ بازداشتند تا جایی که مصیبت عاشورا به‌وقوع پیوست، امروز نیز آمریکا و هم‌پیمانان او با ایجاد ترس در دل مردم برخی جوامع اسلامی، قصد هراس افکندن در دل مسلمانان و تصرف مناطق اسلامی را دارند، از این جهت خداوند در آیات قرآن افراد مؤمن و مسلمان را از ترس پرهیز داده است.