دستاوردهای حوزه علمیه نشان‌گر نقش بی‌بدیل آن در هدایت جامعه است

حجت‌الاسلام افضلی مدیر مرکز تخصصی امام صادق(ع) و مدرسه سطح عالی امام مهدی(عج) کرمان در گفتگو با خبرنگار بوتیانیوز،  به سؤالاتی درباره حوزه علمیه و دستاوردهای آن پرداخت.

نقش حوزه‌های علمیه در هدایت دین و جامعه چیست؟

با توجه به کارکرد و تعریف حوزه‌های علمیه، نقش‌های مختلفی برای آنها در هدایت دین و جامعه وجود دارد. نقش ابتدایی و اصلی حوزه‌های علمیه، تربیت نیروی انسانی متخصص در مسائل دینی و معرفتی است. حوزه‌های علمیه جایگاهی هستند که فقیهان، مجتهدان و عالمان دینی در آن تربیت می‌شوند. این نیروهای متخصص می‌توانند در پاسخگویی به مسائل روزآمد، مدیریت جامعه و سایر نقش‌های حوزه عمل کنند.‌دومین نقش، نقش تبیینی و تفسیری است، حوزه‌های علمیه در ادامه مسیر انبیا و اولیای الهی، به تبیین دین برای مردم می‌پردازند. معارف دینی که در قرآن جمع‌آوری شده، توسط انبیا، اولیا و سپس عالمان دینی (که در حوزه‌ها تربیت می‌شوند) تفسیر و تبیین می‌شود.

سومین‌ مورد نقش دفاعی است؛ حوزه‌های علمیه در مقابل انحرافات، شبهات و حملات به دین، از معارف دینی دفاع می‌کنند. علم کلام در حوزه‌ها به بررسی اعتقادات و پاسخگویی به شبهات فکری و عقیدتی می‌پردازد.

مورد بعد نقش پاسخگویی حوزه اای علمیه است، حوزه‌ها در مواجهه با مسائل مستحدثه و چالش‌های جدید، پاسخگوی نیازها و پرسش‌های جامعه هستند.

و مورد آخر به نقش اجتماعی و مدیریتی میتوان اشاره کرد، حوزه‌های علمیه تنها به تربیت افراد برای تبیین دین و دفاع از آن بسنده نمی‌کنند، بلکه به دنبال اصلاح جامعه و تحقق دین در عرصه اجتماعی هستند. آنها نسبت به مسائل اجتماعی مانند کاهش آسیب‌های اجتماعی حساسیت دارند و فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی انجام می‌دهند. همچنین، حوزه‌ها به تربیت مدیران اسلامی می‌پردازند که بتوانند جامعه را با رویکرد اسلامی مدیریت کنند و زمینه‌ساز تحقق تمدن اسلامی باشند.

نقش حوزه‌های علمیه در ارتقای علوم چیست؟

در این زمینه چند مطلب قابل بیان است: اول تولید علوم اسلامی،حوزه‌های علمیه از دیرباز بستر آموزش و تولید علوم اسلامی مانند فقه، اصول فقه، کلام و فلسفه اسلامی بوده‌اند. این علوم در طول تاریخ توسعه یافته و قابل مقایسه با گذشته نیستند.

دوم تربیت عالمان و محققان، حوزه‌ها بزرگان، فقیهان، متکلمان و فیلسوفانی تربیت کرده‌اند که با نگارش آثار خود، نظریات جدیدی به علوم اسلامی افزوده‌اند. سوم تلفیق علوم اسلامی و انسانی، در دهه‌های اخیر، حوزه‌ها تلاش کرده‌اند تا بین علوم انسانی و علوم اسلامی توافق و تلفیق ایجاد کنند. هدف، تولید علوم انسانی اسلامی با مبانی و روش‌های اسلامی است.

چهارم تقابل علم و دین، برخلاف مسیحیت که علم و دین را جدا کرد، حوزه‌های علمیه سعی در ایجاد توافق بین این دو داشته‌اند. حتی علوم تجربی در محیط‌های دینی مانند مساجد و مدارس اسلامی آموزش داده شده‌اند.

پنجم نقش در پیشرفت علمی، حوزه‌ها با نقد نظریات فلسفی، کلامی و فقهی سایر مذاهب و ادیان، به رشد روحیه پرسشگری و تفکر انتقادی کمک کرده‌اند.

مهم‌ترین دستاوردهای حوزه‌های علمیه در صد سال اخیر چه بوده است؟

دستاوردهای حوزه‌ها در این مدت را می‌توان در چند بخش بررسی کرد، توسعه کمی؛ قبل از انقلاب، حدود ۱۵ هزار طلبه وجود داشت، اما امروز این عدد به بیش از ۲۰۰ هزار طلبه رسیده است. تعداد مدارس علمیه از تعداد محدود به بیش از ۵۰۰ مدرسه برای برادران و همین تعداد برای خواهران افزایش یافته است.

توسعه کیفی، تربیت نیروهای متخصص در علوم مختلف، چه در بین طلاب ایرانی و چه خارجی، از دستاوردهای مهم حوزه‌هاست.

توسعه ساختاری و تشکیلاتی، حوزه‌ها که قبلاً به صورت خودمحور اداره می‌شدند، امروز تشکیلات منسجم‌تری دارند. پس از تأسیس حوزه علمیه قم توسط آیت‌الله حائری یزدی، تحولات عمیقی رخ داد و امروز ده‌ها مرکز آموزشی و پژوهشگاه در حوزه فعال هستند.

توسعه تبلیغی و فرهنگی، تبلیغ معارف اسلامی در سطح جهانی گسترش یافته و طلاب حوزه در نقاط مختلف جهان مانند آفریقا، آمریکا و اروپا فعالیت می‌کنند، استفاده از فناوری‌های نوین مانند شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتال نیز از اقدامات اخیر حوزه‌هاست.

دستاورد سیاسی و اجتماعی، حوزه‌های علمیه محور جنبش‌های اسلامی و عدالت‌خواهانه در جهان شده‌اند. انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) نمونه بارزی از تأثیرگذاری حوزه‌ها در تغییر مسیر سیاسی جهان است. این دستاوردها نشان‌دهنده نقش بی‌بدیل حوزه‌های علمیه در هدایت جامعه و پیشبرد علوم اسلامی است.

انتهای خبر/ تاج الدینی